Przedmowa

Zachęcony przez swych przyjaciół i znajomych, postanowiłem przystąpić do napisania wspomnień ze swego życia. Sądzę przy tym, że wydarzenia, których byłem obiektem lub świadkiem, mogą zaciekawić psychologa, historyka, socjologa, gdyby do ich rąk doszły moje opisy; że zaciekawić mogą także każdego czytelnika, obrazując, jak rozwijała się świadomość dziecka i młodzieńca, a później, jak układające się wypadki i wojny światowej na dalekiej Syberii kształtowały losy jednego z zesłańców politycznych. Ponadto chciałem oświetlić te przyczyny, które w latach walk rewolucyjnych społeczeństwa rosyjskiego skłoniły masy wygnańców polskich na Syberii do zwołania zjazdów swych przedstawicieli, by wyłonić "Polski Narodowy Komitet" dla zorganizowania i przyspieszenia planowanego powrotu do kraju.

"Wspomnienia syberyjskie", mające stanowić III część całości moich wspomnień, zostały napisane w pierwszej kolejności, gdyż liczyłem się ze swym wiekiem i złym stanem zdrowia. w i części, której zamierzam nadać tytuł: "Pacholęctwo i młodość" opiszę przeżycia swej młodości aż do strajku szkolnego w 1905 roku włącznie i w II części, mającej być zatytułowaną: "Wiek męski - wiek klęski" - dam opis przeżyć dalszych: przystąpienia do konspiracyjnej organizacji robotniczej - Narodowego Związku Robotniczego, odbycia obowiązkowej służby wojskowej w armii carskiej, wyjazd do Lwowa na studia uniwersyteckie, powrót do Łodzi dla prowadzenia prac zarobkowych i społecznych, zaaresztowania przez władze carskie zakończone zasądzeniem i wywiezieniem w 1912 r. na wieczne osiedlenie na Syberii oraz pierwszych lat na zesłaniu. Część IV ma zobrazować wypadki mojego życia po powrocie w 1922 r. do kraju.

I. Okres sprzed zjazdu Polaków Zachodniej Syberii w Nowonikołajewsku.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 r. i ogłoszeniu w Rosji amnestii dla politycznych przestępców - otrzymałem swobodę poruszenia się i wyjechałem wraz z żoną ze wsi Dumażkino, położonej w pobliżu wyznaczone j mi na osiedlenie wsi Jewsiejewo, Bałagańskiego powiatu, Irkuckiej guberni. Przenieśliśmy się do Irkucka, gdzie w związku z rozszerzającą się zawieruchą wojenną miejscowa kolonia polska rozrastała się liczebnie. Otrzymałem pracę w Towarzystwie Ubezpieczeniowym, prowadzonym przez Polaka, p. Dubińskiego; w Irkucku też, 15 września 1915 r. urodził się nam syn Bolesław.